Het sociaal domein is een term die staat voor de gebieden waarbinnen gemeenten verantwoordelijk zijn om zorg en ondersteuning te leveren aan hun inwoners. Op deze pagina leggen we beknopt uit wat het sociaal domein betekent, en hoe dit gerelateerd is aan de Wet maatschappelijke ondersteuning.
Zorg en ondersteuning voor inwoners
Het uitgangspunt van het sociale domein is dat mensen zelfredzaam kunnen functioneren. Daarbij kan hulp nodig zijn van bijvoorbeeld familieleden, denk aan mantelzorg. Maar er zijn situaties waarin burgers tijdelijk niet voor zichzelf kunnen zorgen en wat extra hulp nodig hebben. In dat geval kunnen ze een beroep doen op de gemeente. Het sociaal domein biedt ondersteuning op het gebied van:
- Zorgverlening
- Participatie
- Zelfredzaamheid
- Werk
- Jeugdhulp
De taken waar iedere gemeente aan moet voldoen zijn vastgelegd in deze wetten:
- Wmo 2015
- Participatiewet
- Jeugdwet
- Wet gemeentelijke schuldhulpverlening
Hoewel de wetgeving voor alle gemeenten geldt, zal de aanpak en uitwerking verschillen per gemeente. Dit hangt af van verschillende factoren, waaronder de omvang van de gemeente en lokale uitdagingen.
Integratie van groepen binnen het sociaal domein
Voorheen werden er diverse groepen onderscheiden waar weer verschillende regelingen en wetten voor bestonden. Voor een deel zijn groepen nog steeds gescheiden, maar door de overlapping van zowel de doelgroepen als de zorg die hierbij komt kijken is het nu mogelijk om veel zaken centraal aan te pakken. Anderzijds wordt er wel differentiatie aangebracht, waardoor de juiste hulp snel kan worden toegekend bij een aanvraag. Deze aanvragen worden nu centraal behandeld door een Wmo consulent, ook kunnen gemeenten ervoor kiezen om bijvoorbeeld wijkteams in te zetten.
Wat is Wmo 2015?
In de Wet maatschappelijke ondersteuning is bepaald dat burgers in staat moeten zijn om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Deze landelijke wet wordt door gemeenten uitgevoerd, waarbij er lokale verschillen bestaan in aanpak en uitvoeren. De officiële term is Wmo 2015. In deze wet worden gemeenten verantwoordelijk gesteld om mensen te ondersteunen die niet op eigen kracht zelfredzaam zijn. Hierbij gaat het om zaken als:
- Begeleiding waar dit nodig is.
- Het regelen van dagbesteding.
- Tijdelijke ondersteuning van mantelzorgers.
- Faciliteren bij een beschermde woonomgeving voor mensen met een psychische stoornis.
- Opvang van daklozen.
- Opvang van personen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld.
Wanneer iemand een verzoek indient bij de gemeente voor ondersteuning, dan zal een Wmo consulent dit verzoek verwerken en een onderzoek uitvoeren naar de persoonlijke situatie.
Ondersteuning van jong tot oud
Zwakke groepen in de samenleving kunnen van alle leeftijden zijn, met zowel individuele problematiek als overeenkomstige zaken. Denk aan tijdelijke huisvesting wanneer iemand niet in eigen huis kan blijven wonen. Een kind die niet meer bij de ouders kan blijven, een partner die mishandeld wordt, of een minder valide die ook met thuiszorg of mantelzorg niet zelfstandig kan blijven wonen. De Wmo consulent krijgt al deze aanvragen binnen en zal ieder dossier individueel aanpakken. Zo kan er maatwerk zorg worden verleend, in urgente gevallen zelfs binnen 24 tot 48 uur.
Behoefte aan kennis
De intentie om noodzakelijke zorg te verlenen aan bewoners is zeker aanwezig, de kennis en expertise om binnen de kaders van het sociaal domein te werken is niet vanzelfsprekend. Veel gemeenten worstelen sinds 2015 met de implementatie van deze nieuwe werkwijze, en moeten de wetgeving zien toe te passen in hun eigen gemeente. Dit vereist kennis die niet altijd aanwezig is. Zo kunnen er wijkteams zijn die problemen tijdig signaleren, om vervolgens vast te lopen in het bepalen van vervolgstappen. Het is in het belang van zowel de burger als het gemeentebestuur om een goed beleid te bepalen, op basis van een pragmatische aanpak om zo de verantwoordelijkheid binnen het sociale domein op passende wijze invulling te geven. Dat is niet alleen een verplichting die is opgelegd, het is tevens een verantwoordelijkheid voor de burgers die in de gemeente wonen én leven. Door geïnformeerde keuzes te maken is het niet alleen mogelijk om processen beter in te richten, er kunnen ook kosten bespaard worden. En daar wordt iedereen beter van.
Wil je meer weten over het sociaal domein? Of wil je er zelfs je werk van maken? Volg dan een opleiding sociaal domein!